TÜRKİYE DIŞINDA MAL BEYANI SORUNU PEK YAŞANMIYOR!
Türkiye, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve CHP Genel Başkanı Deniz Baykal arasındaki mal varlığı tartışmalarına kilitlenirken, ABD Başkanı Bush'un mal varlığına ulaşmak için internet girmek yeterli. Danimarka Başbakanı da bakanlara 'mal varlığınızı açıklayın' talimatı verdi. İşte Türkiye dışındaki durum...
Avrupa ülkelerinin çoğunda parlamentoya seçilen herkes, mal varlığını açıklamak zorunda. Bu zorunluluğun olmadığı ülkelerde bile 'seçilenler' mal varlıklarını kamuoyuna açıklamayı tercih ediyor. ABD Başkanı Bush'un kendisinin, eşinin ve bakmakla yükümlü olduğu bütün aile fertlerinin mülkleri, bankadaki paraları ve hisse senetleri internette yayınlanıyor.
İngiltere ve Yunanistan
Mal varlığının açıklanmasının zorunluğu olduğu ülkelerden ikisi İngiltere ve Yunanistan.
Milletvekilleri, bakanlar, başbakan ve cumhurbaşkanı her yılbaşında mal varlıklarını parlamentoya bildirmek zorunda. Bu bildirim internet üzerinden kamuoyuna da açıklanıyor.
Her iki ülkede de bugüne kadar bir parlamenterin mal varlığı ile ilgili tartışma yaşanmamış.
Mal beyanlarının doğruluğu araştırılmıyor ancak muhalefetin itirazı ya da basında çıkan haberler doğrultusunda özel araştırmalar yapılabiliyor.
İtalya, Fransa, Belçika ve Hollanda
Siyasiler mal varlıklarını her yıl değil, sadece parlamentoya seçildikleri zaman açıklamak zorunda.
Hollanda'da bu konuda titizlik gösteriliyor. Örneğin bir siyasetçi, günlük kazancı 35 euronun üstüne çıkarsa, bu kazancı günü gününe parlamentoya bildirmek zorunda.
Yan gelirini günlük olarak beyan etmeyenlere ise cezayi yaptırım uygulanıyor.
Danimarka, İsveç ve Almanya
Mal varlığının açıklaması yasal bir zorunluluk değil. Ama bu ülkelerde de siyasiler mal varlıklarını açıklamayı tercih ediyor.
Örneğin Danimarka'da Başbakan Anders Fogh Rasmussen hükümetteki tüm bakanlara kendileri, eşleri ve çocuklarıyla ilgili tüm mal varlıklarını kamuoyuna açıklamaları talimatı verdi.
Yerel seçimlerde de yerel yöneticiler, kendi internet sayfaylarında mal varlıklarını açıklıyor.
Busn'un mal varlığı
ABD Başkanı Bush'un en son 3 Mayıs 2005 tarihinde verilen bildirimde sahip olduğu mülklerin yanı sıra bankadaki parası, hisse seenetlerinin yanı sıra 400 dolarlık hediye kovboy şapkası, eşine yollanan 408 dolarlık hediye salata tabakları bile yer alıyor.
Bush'un 13 sayfalık bildiriminin dört sayfası açıklayıcı metinden oluşuyor. Burada, mal bildiriminde soru işareti yaratan unsurların yanı sıra kendisine ve aile fertlerine gelen hediyeler ve ederleri de yer alıyor.
Bush'un mal bildiriminde çok fazla taşınmaz malının olmadığı görülüyor. Ancak Teksas'daki çiftliği bildirimde yer alıyor. Toplam 680 hektar büyüklüğündeki çiftliğin değeri ise 1 milyon - 5 milyon dolar aralığında. Bush, malvarlığını daha çok banka ve finans hesaplarında tutuyor.
ABD yasalarına göre, bu banka hesaplarındaki miktarlar aralıklar halinde gösteriliyor (50 bin dolar-100 bin dolar arası gibi.) Şirketlerde de hisseleri bulunan Bush'un bu nedenle tam malvarlığını hesaplamak kolay değil. Başkan Bush'un mal beyanında bildirdiği hediyeler ise şöyle: "Kovboy çizmesi 295 dolar, dağ bisikleti 2 bin 700 dolar, üç çift kask ve eldiven 215 dolar, iki kask, eldiven ve bisiklet ekipmanı 317 dolar, yelek ve dürbün 680 dolar, cep çakısı 40 dolar, kazak 149 dolar, kovboy şapkası 400 dolar, first lady için tabak takımı 408 dolar, masa saati 595 dolar, kol manşeti 650 dolar, olta 300 dolar, Longhorn kitap 240 dolar, olta, gömlek, üç şapka 208 dolar, ceket, pantolon ve yelek 305 dolar, olta 855 dolar, olta 478 dolar, olta ve seyahat çantası 900 dolar, av tüfeği ve aksesuvarları 14 bin 153 dolar, first lady için altın bilezik 1300 dolar, 1949 Teksas Senatosu'nun iki adet sandalyesi 500 dolar.
Ve Türkiye...
Türkiye'deki uygulamalar ise Avrupa'dan farklı. Meclis'e girmeye hak kazananlar mal varlıklarını Meclis Başkanlığı'na bildiriyor.
Ancak bu bilgiye ulaşmak oldukça güç. Kişi kendi mal varlığını açıklamak istiyorsa buna bir engel yok ancak bunun dışında yetkili merciler dışında kimse bu bilgilere ulaşamıyor.
Mal varlığı tartışmasında son durum
Türkiye'de son bir haftadır mal varlığı tartışmaları gündemi meşgul ediyor.
Kişisel mal varlığının 1.8 milyon YTL'ye yaklaştığı belirtilen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 'gizlilik esası' gerekçesiyle mal varlığını açıklamaktan kaçınırken, dün CHP lideri Deniz Baykal grup toplantısında yaptığı konuşmada, ''kişinin kendisinin yapacağı açıklamalar yasak değildir. Kaygı duymasın, başına birşey gelmez'' dedi.
Baykal'ın konuşmasının ardından AKP Balıkesir milletvekili Turan Çömez ile Hatay milletvekili Fuat Geçen, mal varlıklarını açıkladı. DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar da, mal varlığını en kısa sürede kamuoyuyla paylaşacağını duyururken, Anavatan Partisi Genel Başkanı Erkan Mumcu dün mal varlığını açıkladı.
(CNN TURK - RADİKAL)
